Schimmel is een natuurlijk onderdeel van ons milieu. We worden allemaal door schimmels omgeven en ademen ze ook permanent in, zonder dat ze ons schaden. Schimmel is daarbij het verzamelbegrip voor schimmels die typische paddenstoelen en sporen kunnen vormen. In de groeifase vormen ze kleurloze draden. Alleen om zich te verspreiden, vormen schimmels sporen die met het blote oog zichtbaar zijn - meestal als zwarte of gele vlekken op de muren. Sporen zijn vrijwel overal te vinden en zijn normaal gesproken onschadelijk. Problemen met de gezondheid treden pas op als de schimmelconcentratie een bepaalde mate heeft overschreden of als de bewoners van de ruimten allergisch op zulke stoffen reageren.
Oorzaken van schimmel
Een mogelijke oorzaak voor de vorming van schimmels kan vocht zijn, dat door het metselwerk, scheuren, defecte daken of dakgoten naar binnen komt. Maar ook onvoldoende uitdrogen na bouwactiviteiten kan de schimmelvorming bevorderen. Gebarsten leidingen en overstromingen kunnen ook aan het ontstaan van schimmels bijdragen. Maar ook een permanent hoge luchtvochtigheid - door onvakkundig verwarmen en ventileren, met name in luchtdichte gebouwen - en de condensatie van vocht in de lucht op koude muren, kan de vorming van schimmels veroorzaken. In principe beïnvloeden drie factoren de groei van schimmels:
- Vochtigheid (75 tot 90%) .
- Temperatuur.
- Voedingsstoffen.
Een minimale hoeveelheid vocht moet aanwezig zijn om schimmels te laten groeien. Bepalend daarbij is dat het materiaal zelf niet zichtbaar vochtig moet zijn; een relatieve luchtvochtigheid van zo’n 80% op het oppervlak van het materiaal is voldoende. Schimmels groeien bijzonder goed op of in materiaal waarop zich condenswater vormt. Bewoners dragen in hoge mate bij aan de verhoogde luchtvochtigheid in een gebouw. Onvakkundig ventileren in combinatie met activiteiten waarbij veel vocht ontstaat, zoals bij het koken, douchen, was drogen enz. verhogen de luchtvochtigheid aanzienlijk. Dat is met name een probleem in gebouwen die zeer goed geïsoleerd zijn. De ideale voedingsbodems voor schimmels zijn verschillende houtsoorten, papier, karton, tapijt, tapijtlijm, kunststoffen, siliconen, vloerbedekking, verf, lak, leer, cement en beton. Schimmel kan ook op andere materialen groeien die zelf geen voedingsstoffen leveren, bijvoorbeeld op glas.
Gevolgen van schimmel
Studies tonen een verband tussen de blootstelling aan schimmels en problemen met de ademhaling. Zowel sporen als de stofwisselingsproducten van schimmels kunnen allergische of andere reacties veroorzaken. Bij het eerste contact hoeven nog geen allergische reacties op te treden, omdat het lichaam zich in eerste instantie aanpast aan de strijd met de schadelijke stof. Pas bij herhaald contact kunnen allergische reacties optreden, zoals:
- Verkoudheid.
- Rode ogen.
- Huiduitslag.
- Jeuk.
- Geïrriteerde keel.
- Hoesten.
- Hoofdpijn.
- Gevoeligheidsstoornissen.
- Misselijkheid.
- Vermoeidheid en nog veel meer.
Bij mensen met een sterk verzwakt immuunsysteem kunnen ook infecties door schimmels optreden. Deze kunnen alleen afkomstig zijn van levende schimmels, terwijl allergische reacties kunnen ontstaan door levende en afgestorven schimmels. Dat je woning last heeft van schimmels, betekent niet direct dat je gezondheid gevaar loopt. Daarvoor spelen teveel verschillende factoren een rol. Als voorzorgsmaatregel moet je schimmels verwijderen voordat ziekteverschijnselen optreden. Als je denkt dat je gezondheid schade leidt door schimmels in je woning, moet je je huisarts raadplegen. Overigens geldt de aanwezigheid van schimmels in een huurwoning als een huurgebrek. Laat je als huurder of verhuurder juridisch ondersteunen bij problemen. Ook aan het bouwmateriaal kan schade ontstaan door schimmels, wat eveneens snel ingrijpen noodzakelijk maakt.
Schimmel bestrijden
Je moet eerst de oorzaken van de schimmels verhelpen, voordat je met saneringsmaatregelen of het bestrijden van schimmels op het oppervlak begint. Schimmel in je eigen huis kan verschillende oorzaken hebben. Als je alleen de sporen op het oppervlak bestrijdt, bijvoorbeeld met een schimmelspray, dan is dat slechts een kortdurende oplossing. Hiermee pak je alleen de schimmel zelf maar niet de oorzaak aan. Vaak keert de schimmel weer terug. De mate van de sanering is afhankelijk van de omvang van het aangetaste oppervlak, de sterkte, de diepte, het soort schimmel, de aangetaste materialen en het soort gebruik van de ruimte. Kleinere oppervlakken van maximaal een halve vierkante meter kun je over het algemeen zonder vakkundige hulp aanpakken, maar dan moet de schimmel niet het gevolg zijn van gebreken in de bouw. Voorafgaand vakkundig advies is zeker aan te bevelen.
Mondbescherming, een veiligheidsbril en beschermende handschoenen zijn absoluut noodzakelijk voor de sanering, omdat er grote hoeveelheden sporen kunnen vrijkomen. Mensen met een allergie moeten daarom het liefst niet zelf de bestrijdingsmaatregelen nemen. Aansluitend moet je ook de omgeving grondig schoonmaken. Zelf moet je daarna direct douchen en je kleding wassen. Hoewel je schimmelsanering bij een kleine aantasting nog zelf kunt doen, moet je uitgebreidere saneringsmaatregelen door een bedrijf laten uitvoeren die hierin gespecialiseerd is!
Schimmel voorkomen
Meerdere keren per dag ventileren (5 tot 10 minuten bij volledig geopende ramen) en genoeg verwarmen, verminderen de schimmelvorming aanzienlijk. Als de woning door langere afwezigheid van de bewoners niet kan worden geventileerd, moeten alle deuren open blijven staan, zodat eventueel vocht uit badkamer of keuken over de hele woning wordt verdeeld. Nieuwbouw en gesaneerde ruimten moet je in het begin vaker worden ventileren, omdat de verhoogde luchtvochtigheid niet door de dichte wanden en ramen wordt afgevoerd. Een speciaal antischimmelproduct is geschikt als aanvulling op dispersieverf, spachtel- en voegmassa en kan ook voor de sanering van de ondergrond voor behang- en schilderwerkzaamheden op poreuze ondergronden worden gebruikt. Dit voorkomt de vorming van schimmels, mossen en algen. Daarnaast kun je kasten tegen de buitenmuren niet dichter dan 10 cm bij de muur zetten, zodat de lucht kan circuleren en en je onderschrijdingen van het dauwpunt kunt voorkomen. Hang ook geen schilderijen of dikke gordijnen tegen deze muren.
Bouwkundige voorwaarden die schimmelvorming tegengaan:
- Een minimale warmte-isolatie conform DIN 4108-2:2001-03;
- Bescherming tegen slagregen conform DIN 4108-3;
- afdichting tegen opstijgend bodemvocht conform DIN 18195 en
- een geschikte dakconstructie en geschikte installatie van de waterleidingen.
