Verwijder bladafval bij planten die nu bloeien of vrucht dragen. Op veel plekken kun je de bladeren overigens gewoon laten liggen. Als er geen bloemen bedekt worden is een bladlaag van 10 cm bladeren goed. Dit fungeert op sommige plaatsen zelfs als een handige mestlaag (bijvoorbeeld onder bomen en struiken), of als natuurlijke bescherming tegen de kou.

In de herfst ga je aan de slag met de heg! Er mag nu wat meer vanaf, want door snoeien wordt de groei van nieuwe heg gestimuleerd.

• Jonge vrijgroeiende heggen hebben geen vormsnoei nodig, maar het inkorten van langere scheuten bevordert van nature de bossige groei. Jonge vormelijke heggen moeten door middel van snoeien op de gewenste hoogte worden gebracht.
• Bij groenblijvende heggen moeten in de eerste jaren alleen de zijscheuten wat worden ingekort. De hoofdtakken kunnen doorgroeien tot jouw ideale hoogte.
• Oudere vrijgroeiende heggen hoef je alleen te snoeien als ze te groot zijn of er heel rommelig uit zien. Oudere vormelijke heggen moeten in model worden gehouden door regelmatig te snoeien. Hierdoor blijven ze dicht en krijgen ze een weelderige uitstraling.

Vergeelde en pas afgestorven bladeren die aan vaste planten of rozen hangen, kun je weghalen of afknippen. Breng de resten meteen naar de composthoop. Zo voorkom je schimmelvorming op de bodem of op de planten.

Veldsla, spinazie, rucola, sla, radijsjes, late koolraap en andere groente- en fruitsoorten zijn in de herfst klaar voor de oogst. Wintersla en wintergroente trotseren de kou in hun perken. Je moet ze echter wel tegen de vorst beschermen als je ze nog niet wilt eten.

Pompoenen: de vroege herfstzon laat pompoenen goed rijpen. Ze moeten bij droog weer zo lang mogelijk op de grond blijven liggen en narijpen.

Chinese kool, andijvie en suikerbiet: deze zijn redelijk vorstbestendig. Oogst echter liever op tijd, wikkel de groente in krantenpapier en bewaar ze rechtopstaand in een kist op een koele, vorstvrije en droge locatie. Zo blijven de groente het langst goed. Door afgestoven bladranden kan de oogst gaan rotten

Prei, groene kool en spruitjes: Deze groente kun je in de herfst nog buiten laten en oogsten als je er aan toe bent. De koolsoorten hebben de kou nodig; als de vorst er overheen is geweest, smaken ze milder. Prei kun je alleen oogsten als de grond niet bevroren is, anders breken de stengels af als je ze uitgraaft.

De herfst is appeltijd! Nu rijpen de late appelsoorten en ook perensoorten.

Tomatenplanten dragen nu de laatste vruchten en nog groene tomaten worden rijp aan de struik als je ze met folie inpakt. Verwijder liever nieuw gevormde knoppen, zodat alleen de vruchten van de voedingsstoffen kunnen profiteren.

Onze geliefde aardappelen zijn in de vroege herfst rijp en kunnen worden verwerkt of in de kelder opgeslagen. Voor de courgette moet je er snel bij zijn. Deze kun je het beste voor de eerste vorst oogsten.

In de vijver horen geen afgestorven delen van planten of herfstbladeren thuis. Als de bladeren in de vijver terechtkomen, ontstaan gassen die het zuurstof aan het water onttrekken. Bovendien verhogen plantenresten of bladeren het gehalte aan voedingsstoffen in het water, wat de algvorming bevordert. Je kunt de vijver tijdelijk met een net afdekken, als bescherming tegen bladeren, of het wateroppervlak regelmatig met een schepnet 'leegvissen'.

Het voorjaar is er sneller dan je denkt! Bereid nu alles voor, zodat het in het voorjaar prachtig bloeit in je tuin.

Het najaar is het beste moment om knoflook en andere vaste kruiden te planten. Ze kunnen goed groeien, wat leidt tot een rijke oogst het jaar erop. De smaakvolle en gezonde knoflookknol kan tot ongeveer half oktober geplant worden. Helaas werkt het weer in deze tijd van het jaar niet altijd mee. Dit is ook geen ramp. In het voorjaar kan er weer een inhaalslag gemaakt worden. Vanaf maart kun je de knoflook weer planten. De knoflookknollen zijn dan niet zo groot als wanneer ze in het najaar worden geplant.

In het late najaar worden er weer rozen met kale wortel in alle soorten en kleuren aangeboden. Geniet van de keuze uit talrijke verschillende soorten rozen. Wilde rozensoorten en oude tuinrozen kun je in het late najaar zelf vermeerderen.

De wortelstokken van de geliefde pioenroos kun je gemakkelijk vermendigvuldigen door ze tijdens de rustperiode, die rond september begint, te verdelen. Om dit te doen moet je de wortelstok met veel aarde met een spitvork uit de grond halen en verdeel je hem in stukken. De stukken moeten elk 3 tot 5 knoppen hebben en sterke wortels van ongeveer 10 cm lang.

Veel vaste planten en struiken zijn koudekiemers. Dat betekent dat ze de kou nodig hebben. Wanneer de zaden opgezet zijn, hebben ze meerdere weken met temperaturen rond het vriespunt nodig zodat de wortels zich kunnen ontwikkelen.

• Vaste planten: Adonis, alpendistel, bergenia, bosanemoon, kerstroos, monnikskap, gentiaan, wildemanskruid, levermos, klaproos, zilverdistel, steenbreek
• Struiken en bomen: Berberis, clematis, krentenboom, vuurdoorn, kornoelje, hazelaar, kamperfoelie, kastanje, pioenroos, sneeuwbal, toverhazelaar, dwergmaretak

Daslook is ook een koudkiemer. De plant houdt van schaduw en een losse, vochtige grond. Zaai de zaden meteen op het moment zelf of kweek ze in zaaibakjes. De ontkieming begint volgend voorjaar. Het vergt wel wat geduld voordat er een goede pan soep kan worden gemaakt van de bladeren van de planten. Het kan namelijk ongeveer 3 jaar duren totdat er genoeg bladeren aan de plant zitten.

Zorg nu al voor verse uien in mei. Winteruien zijn er met rode en gele schillen. Plaats de knollen met een rijafstand van 25 cm en in de rij op een afstand van 5 cm. Op het perk mogen in de twee voorafgaande jaren geen lelies hebben gegroeid, omdat anders wortelziekten kunnen optreden vanwege uitputting van de grond.

De herfst is ook de tijd voor bloembollen. Ze smaken niet lekker, maar ze zien er wel mooi uit! Nu is de tijd om bloembollen voor krokussen, tulpen en narcissen te planten. Als je ze niet voor de eerste nachtvorst plant dan ga je er in het voorjaar geen plezier van hebben!

Het najaar is het juiste seizoen om rabarberplanten te planten of om oude stengels te splitsen. Zorg voor een zonnig plekje in de tuin. De stengels kunnen anders erg zuur worden door het nitraatgehalte.

Alle lelies (behalve de madonnalelie) plant je pas in het late najaar. De grond heeft dan pas de juiste temperatuur.

Aan het eind van de zomer kun je vaste herfstplanten kopen en direct planten. Heide, herfsttakken, sierbessen en- bladeren stralen in felle herfstkleuren. Het is nu niet less is more maar more is more!

Eind september kunnen de nachten aardig koel worden. Zet de wat gevoelerige potplanten in hun winterverblijf. Het is niet meer nodig om de grond te bemesten, want de planten overwinteren het beste in hun winterslaap. Het gebruik van mest zal dit proces verstoren. Ongedierte kan zich ook in de wintermaanden gaan verspreiden, dus het is het beste om nuttige organismen weer naar buiten te brengen. De geraniums en fuchsia's zijn ook voorbereid voor de winterslaap. Snoei en stek de plantjes. Sterke planten hebben alleen een laagje jut, fleece of kokosmatten nodig. Om te voorkomen dat kleipotten barsten door de kou kun je ze in folie verpakken.. Hier geven we je enkele tips over hoe je je planten kunt laten overwinteren.

• Kuipplanten overwinteren het beste op een beschermde en vorstvrije plaats, bijvoorbeeld in de kelder, in de garage of in een tuinhuis.
• Isoleer de pot door deze goed in te wikkelen, bijvoorbeeld met noppenfolie, jute-vilt of een stro- of kokosmat.
• Bind de folie of de mat vast met juteband of een jutekoord.
• De bloempot mag geen direct contact hebben met de vloer. Potonderleggers zijn geschikt voor bescherming tegen bodemvorst.

• Bind de jonge scheuten van de kronen voorzichtig met schors bij elkaar.
• Trek een jutezak of een fleecekap over de plant om hem warm in te pakken. Gebruik geen folie – die is niet-luchtdoorlatend is, deze kan je plant beschadigen.
• Let er bij het inpakken op dat de bladeren niet nat zijn, omdat ze anders vastvriezen aan de beschermlaag.
• Zet de afdekking vast met juteband of een jutekoord, zodat deze bij sterke wind niets los kan raken.