Schimmel op planten bestrijden

Wat te doen bij schimmel op je plant?

Meeldauw is niet de enige schimmel op je plant. Wél de meest voorkomende. Heb je last van een schimmelsoort? Bekijk ons advies per schimmelsoort.

Sommige schimmels hebben levend plantmateriaal nodig om sporen te produceren, hoe sterker hoe beter. Veel schimmels leven echter van dood plantmateriaal en zijn meeteen fanatiek als ze planten tegenkomen die verzwakt zijn, bijvoorbeeld door onjuiste bemesting, eerdere schimmelaantasting of vorstschade.

Wij laten je zien welke schimmelziekten er zijn en geven tips hoe je deze effectief kunt bestrijden en goed kunt voorkomen.

Echte meeldauw is een mooiweerschimmel. Hij houdt van hoge temperaturen en een lage luchtvochtigheid. Echte meeldauw komt veel voor en tast talloze soorten fruit, groenten en sierplanten aan.

Als je je er niet tegen verzet, kan het veel schade aan je planten veroorzaken. De bladeren worden bruin, verdrogen en de bloemen verwelken. Als je planten ernstig worden aangetast, kunnen delen ervan zelfs afsterven.

Het voordeel aan echte meeldauw: het is gemakkelijk te herkennen en te bestrijden omdat het niet in het bladweefsel doordringt.

Echte meeldauw bestrijden

Echte meeldauw kun je biologisch bestrijden door zwaar geïnfecteerde bladeren te verwijderen, de witte aanslag eraf te wassen en daarna natuurlijke grondstoffen aan te brengen.

Meeldauw bestrijden met melk

Als je een volledig natuurlijk huismiddeltje wilt proberen, verwijder dan zwaar geïnfecteerde plantendelen en gebruik melk ter bestrijding van meeldauw. Je kunt rauwe of volle melk het beste mengen met water in een verhouding van 1:8 en je plant er wekelijks en direct na een regenbui mee besproeien. De micro-organismen in de melk hebben een grote invloed op de schimmel en zijn goed voor je plant.
Natuurlijke grondstoffen zoals brandnetel, natrium- of kaliumwaterstoffosfaat en zwavel werken nog beter als fungicide.

Bij echte meeldauw is chemische bestrijding niet nodig. Als rozen besmet zijn met andere schadelijke schimmels (rozenroest of zwarte schimmel), wordt het gebruik van een azoolfungicide aanbevolen.

Echte meeldauw voorkomen

Voorkomen is meer dan het halve werk! Volg deze tips om echte meeldauw tegen te gaan:

• Zorg ervoor dat je spaarzaam gebruik maakt van stikstofrijke meststoffen. Gebruik kaliumrijke en bij voorkeur organische meststoffen.
• Je kunt je planten vroegtijdig en herhaaldelijk behandelen met plantversterkers om de kans op infectie te verkleinen. Dit werkt bijzonder goed bij deze schimmelziekte.
• Kies bij gevoelige gewassen zoals rozen voor schimmeltolerante rassen (zie etiket of rasbeschrijvingen) en voer regelmatig behandelingen met tonicums uit.
• Idealiter mogen de bladeren nooit lang nat zijn. Hierdoor ontkiemen de schimmelsporen. Giet daarom nooit water over de bladeren, zorg voor voldoende ruimte tussen de planten en bescherm de planten waar mogelijk tegen regen.

Valse meeldauw is een zogenaamde slechtweerschimmel. Hij voelt zich zeer comfortabel bij lage temperaturen en hoge luchtvochtigheid. Hij tast bij voorkeur komkommerplanten (komkommer, courgette, pompoen), sla- en koolplanten aan, maar ook individuele sierplanten.

Het kenmerkende eraan is dat hij in tegenstelling tot echte meeldauw beide zijden van het blad aantast en dringt diep door in het bladweefsel. Als je er niets aan doet, kan het snel gedaan zijn met je plant. Het ziet vaak uit als een gele schimmel maar hij kan ook bruinig en paars worden.

Valse meeldauw voorkomen en bestrijden

• Als preventieve maatregel: ventileer de kas veel - de luchtvochtigheid moet onder de 70% zijn. Geef nooit water over de bladeren gebruik om de paar weken een tonic op basis van brandnetel. Als het vochtig is, breng dan extra koper aan.
• Zorg in de volle grond voor voldoende plantafstand en gebruik regelmatig plantversterkende middelen zoals brandnetel. Ze kunnen valse meeldauwplagen op zijn minst voor een tijdje tegenhouden.
• Valse meeldauw kan biologisch bestreden worden met koper. Verwijder hiervoor alle aangetaste bladeren en de aangrenzende bladeren en breng vervolgens koper aan (na regen opnieuw aanbrengen).

Als je besluit bestrijdingsmiddelen toe te passen dan hoef je alleen de direct aangetaste bladeren te verwijderen en vervolgens een geschikt fungicide aan te brengen. Deze producten beschermen je planten gedurende meerdere weken.

Planten die gevoelig zijn voor roest:

• Rozen
• Stokroos
• Geranium
• Chrysant
• Pruim
• Prei
• Uien
• Knoflook

Rozen zijn erg gevoelig voor roest. Daarom spreken we ook wel van rozenroest. Lees alles over de juiste rozenverzorging!

Bij een zware aantasting aan de onderkant van de bladeren vormen zich langwerpige sporenafzettingen uit het bladoppervlak, waaruit eerst gelige en later donkere sporen ontsnappen. Ze worden verspreid door de wind en kunnen zich hierdoor verspreiden naar andere rozenblaadjes.

Als de besmetting ernstig is, laten rozen hun bladeren vallen. Rozenroest is na echte meeldauw en valse meeldauw de belangrijkste schimmelziekte bij rozen. Maar gelijk een meevaller: je kunt het goed voorkomen.

Rozenroest voorkomen en bestrijden

Kies voor schimmeltolerante rozensoorten en zorg ervoor dat je rozenbed goed door de wind geventileerd kan worden. Struikrozen moet je regelmatig uitdunnen, zodat de kronen los en luchtig blijven. Zorg ook voor voldoende plantafstand.

Geïnfecteerde gevallen bladeren moeten worden verwijderd. Oude bladeren herbergen de wintersporen die het volgende jaar een nieuwe infectie kunnen veroorzaken.

Gebruik regelmatig tonicums zoals heermoesbouillon en gebruik schimmelbestrijdingsmiddelen vóór perioden van regen.

De vlekken vertonen uitlopende randen, de rozenblaadjes worden meestal geelachtig of geelroodachtig. Ernstig geïnfecteerde rozen verliezen een groot deel van hun blad omdat de plant ernstig verzwakt is door de schimmelziekte. In tegenstelling tot rozenroest vormt sterroetdauw geen puisten.

Sterroetdauw voorkomen en bestrijden

• Als de plant geïnfecteerd is, is de eerste stap die je moet nemen het verwijderen van alle aangetaste bladeren. Verwijder ook eventuele gevallen bladeren uit het bloembed. Ze kunnen een nieuwe infectie veroorzaken.
• Sterroetdauw kan alleen direct bestreden worden met een fungicide zoals Curamat of Duaxo. Dan hoef je niet zo radicaal te zijn bij het verwijderen van de aangetaste bladeren.
• Net als bij rozenroest kun je het zeker als eerste stap behandelen met plantenextracten, bijvoorbeeld knoflook en ui, brandnetel of paardenstaart. Als er extra bladeren zijn geïnfecteerd, moet je deze opnieuw rigoureus verwijderen.

Hoe ontstaat sterroetdauw?

Plantenplagen, zoals bladluizen, voeden zich door plantensap uit de plant te zuigen. Dit sap bevat veel suiker maar weinig eiwitten. Omdat eiwitten essentieel zijn voor insecten, moeten ze grote hoeveelheden plantensap opnemen om voldoende eiwitten binnen te krijgen. Hierdoor krijgen ze een overvloed aan suikers binnen die ze niet allemaal verbruiken. De ongebruikte suikers scheiden ze vervolgens af op de bladeren van de plant in de vorm van honingdauw, een kleverige substantie. Op deze honingdauw kunnen zwarte schimmels groeien, ook wel roetdauwschimmels genoemd. Om roetdauw te bestrijden, is het slim om de plaag aan te pakken die verantwoordelijk is voor de suikeruitscheiding.

Phytophthora (op tomaten) of Phytophthora op aardappelen is een gevreesde schimmelziekte die, in tegenstelling tot andere schadelijke schimmels, ook fruit en knollen beschadigt.

De ziekteverwekker die Phytophtora infestans veroorzaakt, heeft water op de bladeren nodig om te ontkiemen. Een hoge luchtvochtigheid alleen is hiervoor niet voldoende. Dit geeft je een voordeel.

Phytophthora en aardappelziekte voorkomen

• Als je je tomaten tegen regen beschermt door ze onder een dakrand, kas of polytunnel te kweken, is het risico veel kleiner! Geef in de kas altijd direct water op de grond.
• Ook moet je de individuele planten niet te dicht bij elkaar zetten. De bladeren mogen elkaar niet raken. Plaats de rijen in de hoofdwindrichting, zodat je planten snel drogen na een regenbui. Als je ze water geeft, doe dat dan 's morgens. Zo kunnen ze overdag goed drogen.
• Je kunt het beste kiezen voor robuuste groenten, bijvoorbeeld 'Annabelle' voor aardappelen en 'Pyros' voor tomaten, en plant je aardappelen niet naast tomaten, aangezien beide vatbaar zijn voor Phytophthora.
• Daarnaast kun je preventief regelmatig de grondstof sojalecithine spuiten en bij besmettingsgevaar (vochtig weer) koper spuiten als fungicide. Koper en sojalecithine worden beschouwd als biologische agentia, maar hebben alleen een preventieve werking en moeten na regen opnieuw worden aangebracht.

Bestrijd Phytophthora en aardappelziekte

Verwijder geïnfecteerde bladeren en vruchten onmiddellijk en gooi ze weg met het huishoudelijk afval.

Als de vruchten zichtbaar worden aangetast, is de enige oplossing meestal het gebruik van een fungicide. Gewasbeschermingsmiddelen met de werkzame stof azoxystrobin of een combinatie van propamocarb en fluopicolide werken goed, duurzaam en zijn bij correct gebruik zacht.

Schurft bestrijden (fruit, appel, peer)

Je herkent schurft aan de olijfgroene, fluweelachtige vlekken op de jonge bladeren. De vlekken worden later bruin of zwart. Later verschijnen ook op de takken en vruchten bruinzwarte vlekken waaruit diepe scheuren ontstaan.

Schurft is de meest voorkomende schadelijke schimmel op pitvruchten. Het tast bladeren en vruchten aan. Preventie is hier het sleutelwoord. Kies minder gevoelige fruitsoorten en zorg voor luchtige omstandigheden door uitdunnen en regelmatig snoeien.

Als er sprake is van een infectie zul je zeker de (vallende) bladeren moeten verwijderen.

Wanneer je de eerste symptomen opmerkt, moet je de aangetaste planten onmiddellijk behandelen met een fungicide om te voorkomen dat de ziekte zich verder verspreidt. Je kan de behandeling dan elke 7-14 dagen herhalen.

Gebruik het volgende jaar preventieve spraybehandelingen om verdere ziekte te voorkomen:

• In de biologische versie met zwavel- of kaliumwaterstofcarbonaat - om de paar weken en na regenval.
• Difenoconazool is geschikt voor chemische behandeling voor en na de bloei (eventueel nog een keer in de zomer).

Krulziekte is een schimmelziekte die vooral voorkomt bij perzikbomen en soms ook bij abrikozenbomen en amandelbomen. De aangetaste bladeren vormen roodachtige of lichtgroene tot witachtige vlekken die geleidelijk donkerder worden en uiteindelijk afsterven. Hierdoor kunnen ze al in juni afvallen. Door de ontbrekende bladeren zal je oogst ook minder zijn.

Verwijder geïnfecteerde plantendelen in geval van infectie.

Profylactische spuitbehandelingen worden aanbevolen voor het volgende jaar:

• Wil je krulziekte biologisch voorkomen? pas dan eenmaal koper toe in de herfst na bladval en 2-3 keer in de lente. Na deze behandelingen kun je verdere aantasting tegengaan met de grondstoffen sojalecithine en brandnetel.
• Difenoconazool is geschikt voor chemische behandeling, 2-3 keer in het voorjaar vanaf bladopkomst (vanaf 8°C).

Monilia-rot (bij pit- en steenfruit)

De ziekteverwekkers die tak- en bloessemsterfte ( Monilia laxa) en vruchtrot ( Monilia frutigena) veroorzaken, tasten takken en vruchten aan. Ze kunnen alleen uiterlijk onderscheiden worden door de kleur van de sporen. De ziekteverwekker die de tak- en bloessemsterfte veroorzaakt, heeft een grijze sporenmantel, terwijl vruchtrot een bleek grijsgele mantel vormt.

Bij takken- en bloessemziekte sterven de uiteinden van de takken snel af, zonder voorafgaande symptomen.

Monilia laxa komt het vaakst voor op zure kersen en abrikozen. Meestal bij regenachtig weer, tijdens of kort na de bloei.

Vruchtrot herken je aan bruinrotplekken die zich geleidelijk over de gehele vrucht verspreiden. Op de rotplekken vormen zich cirkels van witte tot gelige sporen.

Vruchten die aangetast zijn door vruchtrot drogen uit, worden hard en blijven aan de boom hangen als zogenaamde fruitmummies. Pas op, dit maakt ze een bron van infectie voor bloemen en fruit het volgende jaar.

Je kunt een aantasting door tak- en bloessemsterfte indammen door tijdig te snoeien. Zodra een aantasting te zien is, moet je alle stervende scheuten 20-30 centimeter terugsnoeien tot op het gezonde hout. Regelmatig uitdunnen gaat de schimmel ook tegen.

Kies fruitsoorten die minder vatbaar zijn en wees voorzichtig bij het kiezen van een standplaats. Wateroverlast en kou verzwakken je fruitbomen en zorgen ervoor dat de schimmel zich gemakkelijker verspreidt. Als de boom eenmaal is aangetast, hebben bestrijdingsmiddelen weinig nut. Voor bomen die gevaar lopen, kun je preventief biologische plantversterkers gebruiken, maar ook preventieve fungicidensprays zijn mogelijk.

Net als bij tak- en bloessemsterfte kun je de vruchtrotaantasting enigszins opvangen door de juiste locatie te kiezen en professioneel snoeien. Controleer je bomen terwijl het fruit rijpt en verwijder 'gemummificeerd' fruit in de winter. Wanneer de eerste tekenen van Monilia-fruitrot verschijnen, zijn er enkele fungiciden die op steenvruchten kunnen worden gespoten.

Roestschimmels op fruitplanten bestrijden

Vertonen de bladeren van je boom kleine puisten in gele of rode tinten aan de bovenkant en zijn er sporenafzettingen te zien aan de onderkant?

Niet alleen rozen, maar ook je fruitbomen kunnen ernstig aangetast worden door roestschimmels. De aangetaste bladeren sterven meestal geleidelijk af. Vooral appel- en perenroest komen veel voor in de fruitteelt. Ze tasten het gebladerte aan en verminderen de kwaliteit van het fruit.

Controleer je planten regelmatig op aantasting. Als losse planten aangetast zijn door de roestschimmel, snoei ze dan terug tot de gezonde delen van de plant of verwijder ze uit je tuin. Pluk geïnfecteerde bladeren onmiddellijk af, veeg afgevallen bladeren op en gooi ze weg. Het is raadzaam om de aangetaste plant en soortgelijke planten in de buurt vervolgens te behandelen met een fungicide om te voorkomen dat de ziekte zich verder verspreidt.

Als preventieve maatregel is het ook belangrijk om je planten geen water over de bladeren te geven en ze niet te dicht bij elkaar te zetten, zodat de bladeren na een regenbui snel kunnen drogen. Een luchtige plek met wat wind is een pré.

Er vormen zich ook veel kleine witte sporeafzettingen aan de onderkant van de bladeren. In het eindstadium van de plantenziekte vallen de geïnfecteerde bladeren af, zodat de plant steeds kaler wordt. Bij hoge luchtvochtigheid verschijnt er vooral op de afgevallen bladeren een dichte witte sporenlaag. Als je dit kunt waarnemen, is besmetting met Cylindrocladiumbuxicola zeer waarschijnlijk. Je kunt het alleen uitsluiten door een laboratoriumtest te doen.

Taksterfte buxus bestrijden en voorkomen

Een zonnige, luchtige locatie is belangrijk. Zorg voor een evenwichtige toevoer van water en voedingsstoffen en geef de buxus water van onderaf en niet over de bladeren, zodat deze niet onnodig vochtig worden. Op vochtige zomerdagen mag je de planten niet terugsnoeien, omdat de schimmel gemakkelijker door de beschadigde bladeren kan dringen.

Als er sprake is van een lichte schimmelaantasting, snoei dan onmiddellijk de aangetaste struiken flink terug. Ontsmet de schaar vervolgens zeer grondig, bijvoorbeeld met alcohol. Je moet ook alle gevallen bladeren uit het bed verwijderen.

De sporen zijn zelfs na enkele jaren nog steeds besmettelijk. Na het snoeien - zelfs na normaal vormsnoei - de planten onmiddellijk behandelen met een fungicide middel (fungicide). Je kunt de behandeling na een tijdje herhalen om verdere nieuwe groei te beschermen.

Fungiciden zijn chemische of biologische stoffen die schimmels en sporen bestrijden. Afhankelijk van de werkzame stof wordt de besmetting gedood of wordt de groei tijdelijk verhinderd. Ze worden vooral gebruikt als gewasbeschermingsmiddelen, maar ook ter bestrijding van schadelijke schimmels zoals bijvoorbeeld schimmel of houtrot.

Hoe ontstaat een schimmelziekte?

Schimmelsporen worden verspreid door mensen, dieren, waterdruppels en wind.

Wanneer schimmelsporen plantenweefsel tegenkomen, kunnen ze ontkiemen - vocht (bijvoorbeeld regen, mist of dauw) bevordert de groei. Vooral vochtig weer bevordert de ontwikkeling van schadelijke schimmels.

Onder ideale omstandigheden vormt zich een kiembuis, die vervolgens het plantenweefsel binnendringt en zich daar als een wortel verspreidt met behulp van een mycelium. Het schimmelmycelium voedt zich met de plantencellen, vernietigt deze en vormt sporendragers, die op hun beurt nieuwe sporen vormen. Dit betekent dat de ziekte zich kan vermenigvuldigen en andere planten kan infecteren.

Schadelijke schimmels ontwikkelen zich op microscopische schaal en zijn in eerste instantie niet met het blote oog waarneembaar. Pas als de schimmelinfectie zich verspreidt, laat deze zijn sporen achter.

Hoe werken fungiciden?

Topfungiciden hebben een preventieve werking doordat ze volledig op het plantenweefsel worden aangebracht en zo een beschermende film vormen. Wanneer schimmelsporen het plantenweefsel raken en onder de hierboven beschreven omstandigheden beginnen te ontkiemen, vormen ze een kiembuis. Zodra het in contact komt met de beschermende film, doodt het actieve ingrediënt het en voorkomt zo de verspreiding van een schimmelinfectie. Fungicidebehandelingen moeten met regelmatige tussenpozen worden herhaald omdat de actieve ingrediënten worden afgebroken of weggespoeld. bovendien ontstaan er voortdurend nieuwe onbehandelde gebieden naarmate de plant groeit.

Chemisch-synthetische fungiciden hebben een systemisch effect gedurende een periode van maximaal een maand, wat betekent dat het actieve ingrediënt door de hele plant wordt verdeeld. Dit beschermt ook nieuwe groei. Sommige chemisch-synthetische fungiciden hebben zelfs een genezende werking.

In tegenstelling tot insecticiden zijn er slechts enkele fungiciden goedgekeurd voor de biologische landbouw. Deze omvatten koper en zwavel, maar ook brandnetel, sojalecithine en heermoes als preventieve plantenversterkers. Wat alle biologische producten gemeen hebben is dat ze altijd regelmatig en preventief gebruikt moeten worden.